اهمیت توجه و تمرکز در ورزش و راههای افزایش تمرکز
توجه و تمرکز در ورزش
تمرکز یکی از مهم ترین اصول مورد تأکید در روانشناسی ورزش است. بدون داشتن تمرکز مؤثر، ورزشکار به جای نکات حیاتی به موردهای غیر مهم توجه می کند و دچار حواس پرتی می شود. برای رفع این مشکل، متخصصان روش های متعددی را برای بهبود تمرکز در ورزش ابداع کرده اند.
هرچند ایجاد و گسترش تمرکز در ورزش احتیاج به کوشش زیادی دارد؛ ولی بعد از اینکه شخص ورزشکار روش های مربوطه را اجرا کرد و موفق به ایجاد تمرکز در ذهن خویش گردید، دیگر نیازی به سعی و تلاش برای حفظ تمرکز در خود نخواهد داشت.
اگر ورزشکاری تمرکز نداشته باشد نمی تواند قابلیت های خویش را به گونه مؤثر در جهت رسیدن به مقصود که همان پیروزی بر رقیب است بکار گیرد و نتیجه خوبی را کسب کند. توجه، یک فرآیند شناختی معطوف ساختن ذهن بطور انتخابی، بر روی یک چیز و چشم پوشیدن دیگر چیزهاست.
تمرکر یعنی توجه بیش از اندازه به یک چیز، مسئله و یا حالتی که برای ما از اهمیت شایانی برخوردار است. عواملی که در اطراف یک ورزشکار میباشد ، مانند رفتار تماشاگران، ترغیب یا عدم ترغیب تیم یا تیم رقیب، سروصدای پیرامون و عوامل دیداری میتواند تمرکز یک ورزشکار را به هم بزند. عوامل درونی مانند ترس، تردید، نگران، استرس و اضطراب میتواند ارامش و تمرکز را از ورزشکار سلب کند.
تمرکز در ورزش
روان انجام دادن مهارتها، تنها زمانی امکان دارد که توجه کامل به عوامل گوناگون مرتبط با اجرای مهارت معطوف میشود.هنگامی که توجه شدیداً به فعالیت دوخته میشود و نیروی روانی در سطح بالایی است، ورزشکاران گاهی گزارش داده اند موقعیت های اگاهانه از هشیاری دارند در این زمان به نظرمیرسد.زمان اهسته حرکت می کند یا ایستاده است.حرکات به صورت اهسته بروز می کند .ورزشکار حس می کند قابلیت مطلقی دارد.حرکات روان انجام میشود.ویک منبع لذت است.زمانی اتفاق می افتد که تنها به هواس خویش توجه کنید.
به هم خوردن دوپامین ونوراپی نفرین باناتوانی درتوجه گزینه ای به محرکی خاص واختلال کاستی توجه پیوند دارد.
بدین ترتیب امکان دارد ناتوانی در توجه گزینه ای به دستورها وراهنمایی های مربی، همیشه ناشی ازنخواستن و کوشش نکردن ورزشکار نباشد.
کانون توجه
نوع تمرکز نیوکام برای یک بسکتبالیست یک نارسایی و ضعف به شمار میرود ، وضعیت های گوناگون اقسام گوناگون توجه را طلب می کنند یکی از روانشناسان ورزشی به اسم روبرت نایدفر معتقد است که کانون توجه دو بعد اصلی( گسترده و کم) دارد.
گسترده یا کم به این معنی است که هنگامی که توجه پخش و گسترده است ورزشکار میتواند چند چیز را در یک زمان ببیند مثل هنگامی که بازی کن فوتبال صاحب توپ است و می خواهد پاس بدهد. هنگامی که توجه کم است بازی کن تنها برای یک یا دونشانه تمرکز نموده است مثل جان یوکام که بر رقیب و توپی که وی میزد تمرکز داشت.
اهمیت توجه و تمرکز در ورزش
چه عواملی منجر به از بین رفتن تمرکز در ورزش می شود؟
زمانی که شخص ورزشکار به عوامل غیر مرتبط یا خارج از کنترل خویش توجه می کند، تمرکز خویش را از دست می دهد و دچار تنزل کارایی می شود. ه بطور کلی، دو منشأ عدم تمرکز در ورزشکاران وجود دارد :داخلی و خارجی.
حواس پرتی داخلی از درون ما، افکار، نگرانی ها و دلواپسی هایمان نشات می گیرد. سه عامل اصلی حواس پرتی داخلی عبارت اند از:
– توجه کردن به اتفاقات آینده
– توجه کردن به وقایع گذشته
– خستگی
– حواس پرتی خارجی شامل محرک هایی از محیط می شود که ورزشکار در آن حضور دارد. این عوامل سبب انحراف فکری ورزشکار از مسایل مهم می شوند. دو عامل اصلی عبارت اند از:
عوامل منحرف کننده بصری:یکی از جنبه های سخت حفظ تمرکز در ورزش، میزان عوامل منحرف کننده بصری است که در محیط مسابقه وجود دارند. این عوامل من جمله بنرها و پرچم ها همواره در رویدادهای ورزشی حاضر هستند. کوچک ترین توجهی از جانب ورزشکاران به این عوامل بصری میتواند منجر به افت کارایی آنان در حین مسابقه شود. برای اغلب ورزشکاران، حضور اشخاص اشنا در بین تماشاگران حاضر در ورزشگاه، یکی از قدرتمندترین عوامل منحرف کننده بصری است. صفحه نمایشگر اسامی و امتیازهای ورزشکاران هم یکی دیگر از نمونه های این عوامل است.
عوامل منحرف کننده سمعی:این عوامل در محیط مسابقات ورزشی بسیار شایع هستند؛ به عنوان مثال سر و صدای تماشاچیان، هواپیماهایی که در بالای سالن ورزشی پرواز می کنند( مثل مسابقات تنیس ازاد آمریکا)، صدای سخنگوی ورزشگاه و دستگاه های الکترونیکی که به گونه مداوم در حال تولید صدا هستند.
راههای افزایش تمرکز در ورزش
راه های افزایش تمرکز در ورزش
– کتابی را باز کنید و تعداد کلمات داخل صفحات گوناگون آن را بشمارید. حتی میتوانید بعد از این که به انتها رسید دوباره کلمات آن را بشمارید تا از درستی شمارش خویش مطمئن شوید.
– تمرین ذهنی. این شیوه یکی دیگر از راههای تمرین تمرکز و بی تفاوتی به محرکهای منحرف کننده ای است که حریف یا طرفداران عمداً ایجاد می کنند. برای آموختن این شیوه ورزشکار باید آرمیدن و تصویر سازی را آموخته باشد.
این تمرین را میتوان دو نفره انجام داد ؛ به این ترتیب که یکی از دو نفر خود را ارام می سازد و به مرور ذهنی اجرای ورزشی خویش می پردازد و در همان حال، ورزشکار دیگر می کوشد توجه وی را از این کار منحرف کند. البته فرد برای انحراف توجه نباید به لمس کردن روی آورد.
از مرور ذهنی برای بازیافت تمرکز نیز استفاده می شود ؛ مثلاً وقتی ورزشکار متوجه می شود که تمرکز او بر اثر عوامل خارجی مثل سروصدای تماشاگران به هم خورده است، باید با نفسی عمیق خویش را ارام کند و با مرور ذهنی کارهایی که باید انجام بدهد فرد توجه خویش را به تکلیف معطوف کند.
– توجه به یک مورد؛به یک تصویر یا ابزار ورزشی خود نگاه کنید.اگرافکار دیگری وارد ذهنتان گردید توجه خویش را به شی یا تصویر موردنظر معطوف کنید.افکار نا خواسته را بیرون نکنید ودر پی بررسی احساسات برهم زننده ی تمرکز نباشید تنها توجه خویش را به آرامی به شی مورد نظرمتمرکز کنید. پنج دقیقه اجرای روزانه ی تمرین در خانه وثبت پیشرفت، به حذف افکاربهم زننده ی تمرکز کمک می کند.
– از ۱۰۰ تا ۱ بشمارید.
تقویت نیروی تمرکز در ورزش
-از ۱۰۰ تا ۱ بشمارید و هر ۳ عدد را نادیده بگیرید، مثلاً ۱۰۰، ۹۷، ۹۴، ۹۱ …
– بازی های ویدیویی بسیاری از بازی های ویدیویی سرعت عکس العمل و هم آهنگی چشم و دست وتمرکز را افزایش میدهد. حسن این بازیها این است که لغزش های لحظه ای تمرکز را با بازخوردی بی درنگ نشان میدهد ( میبازید) .هرچه بتوانیم بازیها را به ورزش مورد نظرنزدیکتر کرد احتمال انتقال یادگیری بیشتر است.
– دست کم ۵ دقیقه به هیچ چیز فکر نکنید. این تمرین را باید در شرایطی انجام دهید که تمامی موارد گذشته را به خوبی اجرا نموده باشید. چنانچه تمرین قبل را به خوبی انجام داده باشید، توانایی سکوت فکر را به شما اعطا خواهد کرد.
– یک جدول 10×10 که در هر خانه ی آن یک عدد دو رقمی نوشته شده است از00 تا 99 .ورزشکاران دارای تمرکز در یک دقیقه بین 20 تا 30 مورد را نشان می کنند و با ایجاد عوامل پریشانی توجه مثل سرو صدا می توان تمرین را سخت کرد.
